0 sản phẩm
Không có sản phẩm.
TAUTHUOCVN – Độc báo bộ sưu tập tẩu thuốc đất nung ở bảo tàng Gia Lai
Độc báo bộ sưu tập tẩu thuốc đất nung ở bảo tàng Gia Lai
Với cộng đồng cư dân tại chỗ ở Gia Lai tẩu thuốc không đơn thuần chỉ là một vật dụng để hút thuốc trong cuộc sống hàng ngày, mà tẩu thuốc còn ẩn chứa những giá trị đặc sắc về lịch sử, truyền thống văn hóa cũng như những giá trị tiêu biểu về nghệ thuật điêu khắc. Hình ảnh các cụ già ngồi bên bếp lửa, ngậm tẩu thuốc trở thành hình ảnh thân thuộc, giản dị mà gợi tả được cái oai hùng của con người ở miền Cao nguyên sơn cước.
Với hơn 8.000 hiện vật đang lưu giữ tại Bảo tàng Gia Lai, trong đó loại hình tẩu thuốc chiếm số lượng ít nhưng đa dạng và phong phú về kỹ thuật chế tác, hoa văn trang trí và chất liệu như: đất nung, đồng, sắt, gỗ, tre… Đặc biệt, bảo tàng đang sở hữu bộ sưu tập tẩu thuốc đất nung với 15 hiện vật tiêu biểu, nhiều kích cỡ khác nhau được sưu tầm trong thời gian qua.
Hình dáng những chiếc tẩu thuốc này khá giống nhau, có dạng chữ L nằm ngang tạo góc khoảng 100 độ, tất cả được làm bằng đất sét mịn, nung ở nhiệt độ cao, ngả màu vàng gạch hoặc nâu nhạt. Tẩu được cấu tạo bở ba bộ phận liền khối: bầu tẩu, ống bầu và cán tẩu là một bộ phận rời được cắm lồng vào bên ngoài hoặc dính vào bên trong ống bầu, có dáng hình ống tròn nhỏ có độ dài ngắn không cố định, được làm bằng đồng hoặc có thể là một ống tre nhỏ.
Tẩu được tạo dáng cân đối, hài hòa, với các chi tiết trang trí trên bề mặt tổng thể sinh động. Bầu tẩu có dáng như một bông hoa cúc đang độ nở (có quan điểm khác cho rằng giống đóa hoa sen), phần thân bầu gồm hình các cánh hoa dính liền nhau cùng vươn cao. Các chi tiết trang trí trên bề mặt được thể hiện khá rõ ràng và sinh động. Kỹ thuật chế tác, tạo dáng hoa văn cho tẩu khá phức tạp, tỉ mỉ, có độ chuẩn xác cao, đòi hỏi nghệ nhân phải là người cẩn trọng trong từng chi tiết nhỏ. Sau khi đúc xong, nghệ nhân sẽ dùng cây que nhỏ xuyên qua thỏi đất sét để làm lỗ thông hơi cho ống bầu thông với đáy phễu của bầu tẩu. Cuối cùng mới đến công đoạn nung.
Đối chiếu nhiều tư liệu cho thấy, loại tẩu này có niên đại vào khoảng trước thế kỷ XVII. Tuy nhiên, thời gian sau này cư dân tại chỗ trên vùng đất Tây Nguyên vẫn sử dụng loại tẩu này cho việc hút thuốc trong trong sinh hoạt hàng ngày và nó đã trở thành vật lưu truyền từ đời này sang đời khác, hoặc chúng được chôn theo trong mộ của người chết. Chính vì vậy bên cạnh việc tồn tại trong nhà của cư dân tại chỗ, thì loại tẩu thuốc này còn được phát hiện tại các khu vực nghĩa địa.
Một yếu tố quan trọng liên quan đến loại hình tẩu thuốc đất nung này là không gian tồn tại tương đối rộng, trải dài 5 tỉnh Tây Nguyên và các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ. Điều này càng làm chúng ta liên tưởng đến một mối quan hệ nhất định trong lịch sử xã hội người xưa, bởi phần lớn các tẩu thuốc bằng đất nung được tìm thấy tại các địa phương nói trên đều tương đối giống nhau về chất liệu, hình dáng cũng như các mô tuýp hoa văn trang trí trên tẩu.
Như vậy, có thể nói loại tẩu này vừa đẹp, lại nhỏ, gọn, tháo lắp cán tẩu dễ dàng, mang theo bên người rất thuận tiện, là sản phẩm ưu việt về nhiều mặt, gắn liền với sự phát triển của cộng đồng người và xã hội của cư dân tại chỗ trên vùng đất Tây Nguyên từ xưa đến nay.
