TAUTHUOCVN – TRUYỀN THUYẾT CỔ XƯA CỦA TỘC NGƯỜI VÂN KIỀU ĐƯỢC GỬI GẮM QUA NHỮNG CHIẾC TẨU
Truyền Thuyết Cổ Xưa Của Tộc Người Vân Kiều Được Gửi Gắm Qua Những Chiếc Tẩu Hút Thuốc
Ai từng qua các bản của người dân tộc Vân Kiều nằm chót vót trên đỉnh Trường Sơn ở Quảng Bình, Quảng Trị đều có thể bắt gặp phụ nữ ở đây ai cũng cầm trên tay chiếc tẩu hút thuốc làm bằng đất nung rất tinh xảo, luôn nghi ngút khói. Đằng sau làn khói mờ ảo ấy là mỹ tục, là tín ngưỡng không thể thiếu trong đời sống của tộc người này.
Những Nét Hoa Văn Cổ Xưa Của Tộc Người Vân Kiều Như Nén Chặt Vào Chiếc Tẩu Hút Thuốc – Nơi Ngự Trị Của Hai Vị Thần
Thế giới quan của tộc người Vân Kiều: Thần Đất (Ku Tẻ), Thần Lửa (Ku Đéc) là hai vị thần rất gần gũi trong đời sống của họ. Thần Đất giúp con người có nơi ăn chốn ở, sinh ra cây trái, giống vật…; Thần Lửa giúp nấu chín thức ăn, tạo ra hơi ấm, là nguồn năng lượng giúp họ sinh tồn. Chính vì sự gần gũi và thiết thực ấy, tổ tiên của người Vân Kiều đã giao sứ mệnh chăm sóc hai vị thần này cho người phụ nữ.
Vì sứ mệnh thiêng liêng đó, người phụ nữ Vân Kiều đã nghĩ ra và làm nên chiếc tẩu hút thuốc bằng đất nung để tiện cho việc chăm sóc Thần Đất và Thần Lửa. Họ dùng đất sét, một loại đất vừa dẻo, vừa tinh khiết để nặn nên những chiếc tẩu với nhiều hình dáng, hoa văn khác nhau, sau đó dùng lửa nung chín.
“Chiếc tẩu được xem là nơi ngự của Thần Đất và Thần Lửa, nên việc hút thuốc bằng tẩu đất nung là “đặc quyền” của phụ nữ Vân Kiều. Nếu là con gái chưa chồng, hoặc đàn ông, con trai người Vân Kiều có hút thuốc thì chỉ có thể dùng lá thuốc để cuốn, không được dùng tẩu. Đó là quy ước từ ngàn đời nay của người Vân Kiều chúng tôi” – già làng Hồ Mây nói.
Điều đặc biệt, chiếc tẩu hút thuốc bằng đất nung ấy phải được chính bàn tay của người phụ nữ Vân Kiều làm ra. Theo già làng Hồ Mây, ngày xưa gần như người phụ nữ nào cũng có thể làm cho mình những chiếc tẩu để dùng.Ngoài kỹ năng biết dệt vải thì việc nặn tẩu cũng là một trong những yêu cầu tối thượng đối với con gái Vân Kiều trước khi về nhà chồng.
Người phải có tâm, kiên nhẫn và khéo tay mới làm ra được chiếc tẩu hút thuốc hoàn hảo. Vật dụng ấy theo tiếng Vân Kiều là Ku Tẻ, mang chính tên vị thần đã cho một phần xác thịt của mình để tạo ra nó. Người phụ nữ Vân Kiều luôn mang Ku Tẻ bên mình, dùng lá thuốc rừng hay lá thuốc trồng được để giữ lửa trong ống tẩu. Họ dùng ống tre nhỏ, tra thuốc vào ống tẩu, châm lửa, ngậm vào miệng cho khói lưu thông để duy trì lửa. Dù vào rừng hái lượm hay đang ở nhà, mỗi lúc nhóm bếp họ đều lấy lửa từ ống tẩu, như cách tri ân hai vị thần mà mình có sứ mệnh chăm sóc. Cuộc sống hiện đại đã làm mai một dần, không mấy người phụ nữ Vân Kiều ngày nay còn biết nặn tẩu và nhóm bếp từ tẩu.